ក្នុងព្រះរាជណាចក្រកម្ពុជាយើង បើតាមការសង្កេតមើលទៅគឺងាយទទួលយកនូវឥទិ្ធពលពីវប្បធម៌មួយចំនួនពីបរទេស ដូចជាថ្ងៃបុណ្យណូអ៊ែល ថ្ងៃបុណ្យសង្សារ/ថ្ងៃបុណ្យនៃក្តីស្រលាញ់ (១៤ កុម្ភៈ) ជាដើម។ ភាគច្រើនជាវប្បធម៌នៃថ្ងៃបុណ្យសម្រាប់យុវវ័យ ដោយឡែកចំពោះថ្ងៃបុណ្យរំលឹកគុណគ្រូ គុណមាតាបិតា មិនសូវជាឃើញមានការពេញនិយមពីសំណាក់យុវវ័យនោះឡើយ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថាវានឹងអាចមានការផ្លាស់ប្តូរជាមិនខាន ព្រោះប៉ុន្មានចុងក្រោយនេះ ខ្ញុំក៏ចាប់អារម្មណ៍ឃើញថា មានការកាន់ឡើងចំពោះថ្ងៃបុណ្យវប្បធម៌បរទេសផ្សេងទៀត ដែលខ្ញុំគិតថាវាប្រសើរ នោះគឺទិវាគុណមាតាបិតាជាដើម។ ដូច្នេះ នាពេលនេះខ្ញុំសូមលើកយកប្រធានបទទាក់ទងទៅនិងថ្ងៃបុណ្យនៃម្តាយ ឬទិវាគុណមាតា (Mother’s Day) នោះមកបកស្រាយពីដំណើរដើមទងនៃវប្បធម៌បែបនេះបន្តិចជូនប្រិយមិត្តអ្នកអានទាំងអស់ឲ្យបានជ្រាប។
ទិវាគុណមាតា (Mother’s Day) គឺជាថ្ងៃបុណ្យ (ទិវា) មួយ គេប្រារព្ធឡើងដើម្បីរំលឹកដល់គុណម្តាយ ដែលលោកបានបង្កើត និងចិញ្ចឹមបីបាច់កូនៗពីតូចរហូតដល់ធំ។ វាមានដើមកំណើតដំបូងបំផុតក្នុងចក្រភពក្រិកបុរាណ ប៉ុន្តែនាបច្ចុប្បន្នសម័យគឺ ពេញនិយម និងកើតចេញពីសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជាទូទៅនៅថ្ងៃអាទិត្យសប្តាហ៍ទី២នៃខែឧសភា (ក្នុងឆ្នាំ២០១៥នេះ គឺ ១០ ឧសភា)។ ប៉ុន្តែថ្ងៃបុណ្យនៃទិវាគុណមាតានេះអាចខុសគ្នាទៅតាមប្រទេស ខ្ញុំនឹងបង្ហាញមិត្តទាំងអស់គ្នាឲ្យបានដឹងនៅអត្ថបទខាងក្រោមបន្ត។
ប្រវត្តិ និងដំណើរសង្ខេបនៃទិវាគុណមាតា
ប្រវត្តិ និងដំណើរដើមនៃទិវាគុណម្តាយនេះ គឺមានកំណើរដើមដំបូងគេបង្អស់នៅសម័យកាលចក្រភពក្រិកសម័យបុរាណ។ ប្រជាជននាសម័យនោះ គឺគោរពយ៉ាងខ្លាំងចំពោះព្រះជាម្ចាស់របស់ពួកគេ ដូន្នេះហើយជារៀងរាល់ឆ្នាំ នៅថ្ងៃទី៨ ខែមករា ប្រជាជនទាំងអស់នៃចក្រភពក្រិកនាសម័យកាលនោះ តែងតែប្រារព្ធនូវពិធីគោរពចំពោះ មាតានៃក្រុមព្រះអទិទេពទាំងអស់ឈ្មោះថា «Rhea»(Rhea គឺជាមាតារបស់ពួកព្រះអទិទេពទាំងអស់របស់ក្រិក រួមមានដូចជា៖ Zeus, Poseidon, Hades, Demeter, Hera និង Hestia)។ ទំនៀមបែបនេះមានរហូតមកដល់សម័យកាលចក្រភពរ៉ូម៉ាំងបុរាណ ពិធីគោរពចំពោះព្រះមាតានៃព្រះទាំងអស់នោះក៏ប្រារព្ធធ្វើកាន់តែធំឡើងៗទៅហើយ រហូតដល់រយៈពេលបីថ្ងៃឯណោះ។ ក្នុងសម័យកាលនោះ មនុស្សបុរាណគោរពចំពោះទេពធិតាគ្រាន់តែជាអបិយជំនឿមួយប៉ុណ្ណោះ វាមានលក្ខណៈខុសប្លែកគ្នាខ្លាំងពីអ្វីដែលយើងគោរពចំពោះមាតុភាពនាពេលសព្វថ្ងៃ។
មកដល់ពាក់កណ្តាលសតវត្សទី១៧ វប្បធម៌ទិវាគុណមាតានេះត្រូវបានហូរចូលប្រទេសអង់គ្លេស ដោយជនជាតិអង់គ្លេសសម័យនោះ បានយកថ្ងៃអាទិត្យទី៤នៃបុណ្យ Fastenzeit (period of fasting ឬ Lent ជាពិធីបុណ្យមួយបែបសាសនា មានរយៈពេល៤០ថ្ងៃមុន ថ្ងៃ Ostern ឬ Easter ដែលក្នុងអំឡុងពេល៤០ថ្ងៃនោះ សាសនិកជន និងកាតូលិកទំាងអស់ត្រូវបានហាមឃាត់មិនឲ្យហូបសាច់ រៀបចំពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍ និង កម្មវិធីជប់លៀងកម្សាន្តសប្បាយផ្សេងៗ) ជាទិវាគុណមាតា។ នៅក្នុងថ្ងៃនោះ យុវជន និងយុវតីទាំងឡាយដែលចេញដំណើរទៅក្រៅផ្ទះ ទោះតិចក្តីច្រើនក្តីតែងតែត្រលប់មកផ្ទះវិញជាមួយនិងកាដូ ឬអំណោយមួយសម្រាប់ជូនដល់ម្តាយរបស់ខ្លួនជានិច្ច។
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៧៦ ក្រោយសង្រ្គាមស៊ីវិលមួយនៅពេលនោះ ខណៈនៅក្នុងអំឡុងពេលប្រជាជនកំពុងតែធ្វើការកាន់ទុក្ខចំពោះអ្នកដែលបានស្លាប់ក្នុងសង្រ្គាមនោះ ជំទាវ Anna Jarvis នៅក្នុងព្រះវិហារបាននិយាយរំលឹកដល់យុទ្ធជនដែលពលីក្នុងសង្រ្គាម និងចូលរួមរំលែកទុក្ខ ហើយនៅពេលបួងសួងនោះ ជំទាវ Anna Jarvis បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំសូមបួងសួងសុំឲ្យប្រជាជនទាំងអស់នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក និងទូទាំងពិភពលោកទាំងមូល មិនថានៅទីកន្លែងណា ក្នុងពេលណាមួយនោះទេ គឺមានអ្នកដែលរៀបចំទិវាដឹងគុណម្តាយជូនចំពោះម្តាយគ្រប់រួបនៅជុំវិញពិភពលោកទាំងមូលរបស់យើងនេះ» ។
នៅពេលដែលលោកជំទាវបានទទួលមរណភាពទៅក្នុងជន្មាយុ ៧២ ឆ្នាំនោះ កូនស្រីរបស់គាត់ដែលមានអាយុ ៤១ ឆ្នាំ ក៏សម្រេចចិត្តផ្តើមគំនិតផ្តួចផ្តើមទិវាគុណម្តាយ ដើម្បីសម្រេចនូវបំណងប្រាថ្នារបស់ម្តាយអស់ជាយូរឆ្នាំមកហើយនោះ។ ជាដំបូងគាត់បានសរសេរលិខិតជូនទៅបុគ្គលល្បីៗជាច្រើន ដើម្បីឲ្យពួកគាត់ជួយគាំទ្រដល់ការបង្កើតទិវាគុណម្តាយនេះឡើង ប៉ុន្តែនៅពេលនោះពុំមានបុគ្គលណាម្នាក់ព្រមអើពើនឹងការស្នើរបស់គាត់នោះឡើយ។ តែគាត់នៅតែមិនអស់សង្ឈឹម គាត់នៅតែបន្តស្វែងរកសំឡេងគាំទ្រពីសំណាក់ពិភពលោកទាំងមូលនេះទៀត។ រហូតមកដល់ ថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩០៧ វិហារកាតូលិកមួយ (Andre Methodist Church) បានអញ្ជើញលោកស្រីទៅចូលរួមប្រារព្ធពិធីមួយសម្រាប់ដឹងគុណមាតាៗទាំងឡាយនៅទីនោះ។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់ពិធីរំលឹកគុណម្តាយក៏បានរៀបចំធំជាងមុននៅក្នុងទីក្រុងមួយក្នុងរដ្ឋ Pennsylvania ដែលស្ថិតនៅភាគអាគ្នេយ៍នៃសហរដ្ឋអាមេរិក។ ពិធីនេះដែរ ក៏ទទួលបានស្វាគមន៍ជាខ្លាំងពីប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើន ហើយថែមទាំងទទួលបានការគាំទ្រពីអភិបាលរដ្ឋរបស់រដ្ឋនោះទៀតផង។ បន្ទាប់ក៏ត្រូវបានប្រកាសជាទិវាមួយរបស់រដ្ឋនោះតែម្តង ដោយយកជាទិវាគុណមាតានៃរដ្ឋ។
មកដល់ឆ្នាំ១៩១១ ពិធីគុណម្តាយនេះ ក៏មានការរៀបចំកាន់តែច្រើនឡើងៗដែរ ដោយចាប់ផ្តើមសកម្មភាពពីរដ្ឋមួយទៅកាន់រដ្ឋមួយទៀត ហើយទិវានេះមិនត្រឹមតែរីកដុះដាលតែក្នុងបណ្តារដ្ឋទាំងអស់ក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកទេ នៅប្រទេសកាណាដា ម៉ិកស៊ីកូ ព្រមទាំងបណ្តាប្រទេសមួយចំនួននៅទ្វីបអាមេរិកខាងត្បូងទៀតផងដែរ សុទ្ធប្រារព្ធនូវទិវាគុណម្តាយនេះទាំងអស់គ្នា។ ក្រោយមកសហរដ្ឋអាមេរិកក៏ចាប់ផ្តើមផ្ញើសារលិខិតទៅកាន់បណ្តាប្រទេសទាំងឡាយទូទាំងពិភពលោក ដោយក្នុងនោះមានសរសើរជា១០ភាសា ក្នុងគោលបំណងឲ្យទិវានេះកាន់តែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងថែមទៀត។ ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានបង្កើតនូវសមាគមន៍ទិវាគុណមាតាពិភពលោកមួយ ដើម្បីធ្វើការងារទាំងនេះក្នុងឆ្នាំ១៩១២ ។ ដូច្នេះហើយប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមកទៀត ទិវាគុណមាតានេះគឺត្រូវបានប្រជាជនទូទាំងពិភពលោកប្រារព្ធឡើងឥតឈប់កើនឡើងជានិច្ច។
នៅឆ្នាំ១៩១១ សភារបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានប្រកាសជាផ្លូវការដោយយកថ្ងៃអាទិត្យទី២ ក្នុងខែឧសភា ជារៀងរាល់ឆ្នាំដើម្បីប្រារព្ធទិវាគុណមាតានេះ។ ហើយក៏បានស្នើទៅកាន់ប្រធានាធិបតី និងគ្រឹះស្ថានសាធារណៈ/រដ្ឋទាំងអស់ឲ្យបង្ហូតទង់ជាតិឡើងដើម្បីសម្តែងការគោរពចំពោះមាតាទូទាំងពិភពលោក។ លោកប្រធានាធិបតី Wilson ក៏ប្រកាសឲ្យប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបដាក់បង្ហូតទង់ជាតិនៅតាមគេហដ្ឋានរបស់ខ្លួនដើម្បីធ្វើការគោរពដឹងគុណដល់មាតារបស់ខ្លួនក្នុងទិវាគុណមាតានេះដែរ។
