ប្រហែលជាមានអ្នកក្រុងភ្នំពេញមួយចំនួនធ្លាប់ឆ្ងល់ហើយថា ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃទេសចរបរទេសមកកាន់ភ្នំពេញ យ៉ាងច្រើន ថាពួកនឹងទៅលេងឯណាខ្លះណ៎? ចំពោះអ្នករស់ ឬប្រកបរបរក្នុងក្រុងភ្នំពេញ អាចគិតថាគ្មានអ្វី សប្បាយក្នុងកម្សាន្ដ និងទស្សនាឡើយ ព្រោះពួកគាត់រស់នៅ និងធ្វើដំណើរទៅមករាល់ថ្ងៃហើយ មើលទៅគ្មានអ្វី ប្លែកឡើយ។ ផ្ទុយមកវិញភ្ញៀវបរទេស មិនធ្លាប់បានមកសោះ ឬយូរៗទើបបានមកទេសចរណ៍ម្ដង ពិតជាចង់មក ខ្លាំងណាស់ជាងអ្នកដែលរស់នៅទីនេះរាល់ថ្ងៃដូចពួកយើង។ ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំនឹងលើកយកចំណុចទេសចរណ៍ទាំង១០ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិតែងតែ មិនដែលមើលរំលងមករៀបរាប់ជូនប្រិយមិត្តអ្នកអានទាំង អស់ជាទីស្វែងយល់ដូចតទៅនេះ។
កាលពីមុនៗ អ្នកដែលមិនសូវស្គាល់ខ្មែរ ឬដឹងឮពីប្រទេសកម្ពុជា តែងតែទៅកម្សាន្ដតែប្រាសាទអង្គរវត្តនាខេត្ត សៀមរាបប៉ុណ្ណោះ។ ក្រោយពីប្រទេសកម្ពុជាបានប្រែមុខមាត់ ដោយការអភិវឌ្ឍន៍ និងការបោះជំហានរបស់ខ្លួន លើឆាកអន្តរជាតិមក កម្ពុជាកាន់តែត្រូវបានមជ្ឈដ្នានអន្ដរជាតិស្គាល់ជាបណ្ដាលៗហើយកាន់តែច្រើនឡើងៗ។ មានភ្ញៀវទេសចរអន្ដរជាតិជាច្រើនមកកម្សាន្ដនៅកម្ពុជាសុទ្ធតែគិតថា ក្រុងភ្នំពេញជារាជធានីដ៏ប្រសើរបំផុត សម្រាប់ចាប់ផ្ដើមដំណើរកម្សាន្ដរបស់ខ្លួន។
ទីក្រុងភ្នំពេញជាអតីតរាជធានី ដែលធ្លាប់បានឆ្លងកាត់ស្ថានភាពដ៏ច្របូកច្របល់ជាច្រើន ពិសេសទាំងពីសម័យ អាណនិគមន៍មក ក៏ជាដានមួយដែលបានបន្សល់ទុកឱ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយបានដឹងបានស្គាល់ផងដែរ។ មិនថាតិច ឬច្រើនយើងអាចនឹងប្រទះឃើញសំណង់អាគារសម័យបារាំង វត្តអារាមដ៏ស្រស់ស្អាត មហាវិថីធំទូលាយ ជាពិសេសទិដ្ឋភាពតាមមាត់ទន្លេមុខព្រះបរមរាជរាំង និងតាមបណ្ដោយផ្លូវមាត់ទន្លេ ដែលសម្បូរទៅដោយ ភោជនីយដ្ឋានបរទេស និងបាបារាំងជាដើម សម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរសម្រាកទទួលទានក្រោយដំណើរដ៏ហត់នឿយ ពេញមួយថ្ងៃរបស់ពួកគាត់នោះ។
តោះ! នាំគ្នាមកមើលថាតើមានកន្លែងណាខ្លះទៅ…
ព្រះបរមរាជវាំង
ប្រាដកណាស់! បានមកក្រុងភ្នំពេញជារាជធានីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ប្រសិនបើខកខានទៅទស្សនាកម្សាន្ដ នៅព្រះបរមរាជវាំងពិតជាគួរឱ្យសោកស្ដាយជាក់ជាពុំខាន។ ព្រះបរមរាជវាំង គឺជាសំណង់ ដែលជាបណ្ដុំនៃអាគារ ឬវិមានជាច្រើនបានជាបរិវេណព្រះបរមរាជវាំង រួមមានប្រាសាទខេមរិន្ត្រ ព្រះទីនាំងទេវាវិនិច្ឆ័យ ព្រះវិហារព្រះកែវ មរកត អាគារណាប៉ូលីអុនជាដើម ដែលបរិវេណនេះព័ទ្ធជុំវិញដោយជញ្ជាំងពណ៌លឿងខ្ពស់ ហើយមានសួនច្បារ ស្រស់ស្អាតបង្ហាញពីសន្តិភាព។ តាមពិតទៅ ព្រះបរមរាជវាំងនៅទីតាំងភ្នំពេញនេះ មានប្រវត្តិតាំងពីសតវត្សទី ១៩ មកម្លេះ។ ចំពោះខ្លឹមសារបន្ថែមអាចអានក្នុងអត្ថបទនិយាយអំពី «ព្រះបរមរាជវាំង» បាន។
សារមន្ទីរជាតិ
កន្លែងបន្ទាប់ជាសារមន្ទីរជាតិ សារមន្ទីរជាតិកម្ពុជាពិតជាកន្លែងដែលគួរចូលទស្សនា ទាំងអ្នកក្នុងស្រុក និងភ្ញៀវ ទេសចរអន្ដរជាតិ។ អ្នកនឹងមានការភ្ញាក់ផ្អើលចំពោះស្ថាបត្យកម្មដ៏អស្ចារ្យ ដែលបង្ហាញពីការរួមបញ្ចូលគ្នានៃការ រចនាបែបបស្ចឹមប្រទេស និងបែបបុរាណ។ ពិសេសគឺការប្រមូលផ្ដុំនូវវត្ថុបុណ្យប្រវត្តិសាស្ត្រសម័យអង្គរ និង សម័យកាលផ្សេង ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីសិល្បៈ ជំនឿ វប្បធម៌ ចរិយាលក្ខណៈ ការរស់ និងអរិយធម៌ជាច្រើនរបស់ ខ្មែរពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ទៅតាមសម័យកាល។ លើសពីនេះ មានការតាំងពិពណ៌អន្តរកម្មមួយចំនួន ការ សម្ដែងរបាំ មហាស្រោពទស្សនីយភាពគួរជាទីចាប់អារម្មណ៍ពីសំណាក់ភ្ញៀវទេសចរ រៀងរាល់ថ្ងៃច័ន្ទ ដល់ថ្ងៃសៅរ៍ ចាប់ពីម៉ោង ៧ ល្ងាចតទៅនោះ។
មជ្ឈមណ្ឌលបឹងជើងឯក
ការទស្សនានៅទីកន្លែងនេះ ពុំមែនជាកន្លែងដែរគួរកម្សាន្ដសប្បាយ ឬរមនីយដ្ឋានទេសចរអ្វីនោះឡើង ប៉ុន្ដែនេះ ជាទីកន្លែងមួយសម្រាប់ស្វែងយល់អំពីប្រវត្តិសាស្រ្តនៃប្រទេសកម្ពុជា និងប្រជាជនខ្មែរ ដែលបានឆ្លងកាត់ប្រវត្តិ សាស្ត្រដ៏ខ្មៅងងឹតមួយ។ វាលពិឃាតបឹងជើងឯកនេះ គឺជាតំបត់ព្រឹត្តិការណ៍ និងការចងចាំមួយដ៏គួរឱ្យរន្ធត់ និង ខ្លោចផ្សារបំផុតសម្រាប់ប្រជាជាតិមួយ។ មានការបាត់បង់ជិវិតមនុស្សអស់ជាច្រើន ប្រមាណជា ១៧.០០០នាក់ ក្នុងសម័យកាលដ៏ជូរចត់នោះ ដែលបានចាប់ផ្ដើមតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៥ ហើយអស់រយៈកាល ៣ឆ្នាំ៨ខែ និង២០ថ្ងៃ។ នៅទីនេះ ភ្ញៀវទេសចរអាចមានមគ្គុទេសក៍មកជាមួយក្នុងការធ្វើការពិពណ៌នាប្រាប់ ឬក៏អាចប្រើប្រាស់ជា Audio Guide ដែលរៀបចំស្រាប់នៅទីនោះ។
សារមន្ទីរគុកទួលស្លែង
ទីនេះក៏មិនខុសពីបឹងជើងឯកប៉ុន្ដែដែរ គឺជាតំបន់ភស្ដុតាងបង្ហាញពីព្រឹតិ្តការណ៍ដ៏ខ្មៅងងឹត ដែលបានកើតឡើង លើប្រជាជាតិកម្ពុជា។ សារមន្ទីរនេះបង្ហាញរូបថត និងឧបករណ៍ធ្វើទារុណកម្មជាច្រើន និងជាការរំលឹកដល់អ្នក ទោស ២០.០០០ នាក់ដែលត្រូវបានសម្លាប់នៅក្នុងការចាប់ជាឈ្លើយ។ អគារដ៏កាចសាហាវនេះ បានបម្រើជា ពន្ធនាគារ និងកន្លែងធ្វើទារុណកម្មសម្រាប់មនុស្សមុនពេលពួកគេត្រូវបានយកទៅវាលពិឃាត។
ផ្សារធំថ្មី
ផ្សារធំថ្មីគឺជា កន្លែងមួយដែលមានស្ថាបត្យកម្មវប្បធម៌ និងជាការពិតណាស់ភ្ញៀវទេសចរមានឱកាសជាច្រើន សម្រាប់ការទិញទំនិញល្អបង្ហាញពីជីវភាពអ្នកក្នុងស្រុកនៅទីនោះ។ វាត្រូវបានសាងសង់ឡើងនៅឆ្នាំ ១៩៣៧ ហើយមានលំហអាកាសដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ណាស់សម្រាប់អ្នកដែលបានដើរចូលទៅខាងក្នុង។ នៅពេលភ្ញៀវ ទេសចរដើរចូលកម្សាន្ដនៅផ្សារធំថ្មី ពិតជាមានការកោតសរសើរចំពោះសិល្បៈ និិងការរចនាបែប ដែលនឹងមិន អាចនឹកស្មានដល់ថាអាចទស្សនា និងដើរទិញអីវ៉ាន់នៅអាគារផ្សារបែបសិល្បៈនេះនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេណ៍នេះ ដែរទាស់តែសោះ។ ប្រសិនបើអ្នកមិនចូលចិត្តហ្វូងមនុស្សអូអរនោះទេ ពេលវេលាដ៏ល្អបំផុតដើម្បីមកលេងនៅ ទីនេះ គឺពេលរសៀលនៅ ប៉ុន្ដែត្រូវនៅឱ្យបានមុនម៉ោង ៥ ល្ងាច ព្រោះបន្ទាប់ផ្សារនឹងត្រូវបិទនៅពេលមេឃ ងងឹតភ្លាមមិនខាន។
ផ្សារទួលទំពូង
នៅមានផ្សារមួយទៀត ដែលភ្ញៀវទេសចរមកពុំដែរខកខាននោះ គឺផ្សារទួលទំពូង ឬបរទេសហៅថាជាផ្សាររ៉ុស្ស៊ី។ ដោយការហៅឈ្មោះផ្សារបែបនេះ ត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះតាមប្រជាប្រិយភាពក្នុងចំណោមជនបរទេសដែលជា ជនជាតិរុស្ស៊ីក្នុងអំឡុងទសវត្សឆ្នាំ ១៩៨០ មកម្លេះ។ ហើយតាំងពីដើមអឿយមកផ្សារនេះគឺ ជាកន្លែងពេញនិយម បំផុតសម្រាប់វិស័យទេសចរណ៍ និងជនបរទេស ហើយប្រហែលជាទីផ្សារល្អបំផុតសម្រាប់អ្នកដើម្បីជ្រើសរើស វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ជាច្រើនប្រភេទសម្រាប់ជាកាដូជូនមិត្តជនជាតិបរទេស ឬជាកាដូជូនមិត្តភក្ដិនៅពេលភ្ញៀវទេស ចរត្រលប់ទៅស្រុកវិញនោះ។
វិមានឯករាជ្យ
វិមានឯករាជ្យ គឺជារំលឹកដល់ការទាមទារពីនឹមអាណានិគមន៍បារាំងបានដោយជោគជ័យ និងបង្ហាញពីវីរភាពដ៏ ខ្លាំងក្លារបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ព្រះបាទនរោត្ដម សីហនុ ក្នុងព្រះរាជកិច្ចដើម្បីបូរណភាពទឹកដីកម្ពុជា។ ហើយ រចនាបថ និងការរចនានៃអគារវិមានឯករាជ្យនេះត្រូវបានស្ថាបនាដោយស្ថាបត្យករដ៏ឆ្នើមរបស់ខ្មែរយើងគឺ លោក វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ។ នៅជុំវិញវិមានឯករាជ្យគឺមានសួនច្បារសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរសម្រាករំហែ និងដើរថ្មើរជើងកម្សាន្ដ នៅទីនោះ រាល់ល្ងាច នឹងមានប្រជាពលសម្រាកពីការងារមកដើរហាត់ប្រាណពេញសួរច្បារតែម្ដង។
រមនីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រវត្តភ្នំ
មានទួលដ៏ខ្ពស់ពូនបានជាកូនភ្នំមួយនៅក្នុងទីក្រុងភ្នំ មានកម្ពស់រហូតដ៏២៧ម៉ែត្រ គ្របដណ្ដប់ដោយដើមឈើ និង វិហារនៅលើកំពូលកូនភ្នំ ដែលទីនេះហៅថាវត្តភ្នំដូនពេញ។ មានប្រវត្តិតាំងពីឆ្នាំ១៣៧៣ ជាមួយដំណើររឿង របស់ជីដូនឈ្មោះពេញ ដែលគាត់បានស្រង់រូបដិមាបួនអង្គហូរតាមបណ្ដោយទឹកទន្លែមេគង្គមកដល់ទីទួលវត្តភ្នំ ជិតទីសំណាក់របស់លោកយាយដូនពេញមកគោរពបូជា និងមានរឿងរ៉ាវបន្ដបន្ទាប់ឆ្លងកាត់តាមសម័យកាល នីមួយៗរហូតទល់សព្វថ្ងៃ។ បច្ចុប្បន្នក្រៅពីចាត់ទុកវត្តជាទីកន្លែងសករៈបូជាសម្រាប់ព្រះសាសនាផង ក៏ជាទី រមនីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្រ្តផងដែរ។
ភោជនីយដ្ឋាន និងបារបារាំង
ជាការពិតណាស់ចំពោះដំណើរទេសចរណ៍មួយ ក្រៅពីការកម្សាន្ដទស្សនាទាំងវប្បធម៌ និងធម្មជាតិក្នុងតំបន់ ហើយនោះការស្នាក់នៅ និងហូបចុកគឺសំខាន់បំផុតដោយបានទាំងសម្រស់ និងឱជារសនៃទេសចរណ៍ក្នុងស្រុក។
ដោយមានទាំងភោជនីអាហារក្នុងស្រុកដ៏សម្បូរបែប មានឱជារសសម្រាប់ជនបរទេសពិសា ក៏មានអាហារបែប អាស៊ី និងអឺរ៉ុបគ្រប់បែបទៅតាមភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិផ្សេងៗគ្នាទៀតផង។ ភោជនីយដ្ឋាន និងបារទាំងនោះមាន ទាំងការរៀបចំទីតាំងបានល្អគួរជាទីចាប់ចិត្ត និងកន្លែងដែលមានខ្យល់អាកាសបរិសុទ្ធដូចជានៅតាមមាត់ទន្លេ និងនៅលើដំបូលអាគារខ្ពស់ៗជាដើម។ អាហារ និងភេជ្ជៈផ្សេងបែបបរទេសបែបជាមិនមានអ្វីខុសប្លែកសម្រាប់ ទេសចរបរទេសឡើយ ប៉ុន្ដែពួកគាត់តែងតែត្រូវបានណែនាំឱ្យ ត្រូវប្រាកដថាបានសាកម្ហូបបែបខ្មែរដូចជា អាម៉ុក ដែលជាមុខម្ហូបដែលជាទីចូលចិត្តភាគច្រើន ត្រីស្រស់ក្នុងស្រុកមានរសជាតិឈ្ងុយឆ្ងាញ់ជាមួយការ៉ុត និងចំហុយ ក្នុងស្លឹកចេកជាដើម។
បណ្ដោយផ្លូវតាមមាត់ទន្លេ
ជាចុងក្រោយ ក្រោយការដើរទិញទំនិញ ទស្សនាតំបន់វប្បធម៌ប្រវត្តិសាស្ត្រ ការទទួលម្ហូបអាហារដ៏ឆ្ងាញ់ហើយ នោះ ក៏មានទេសចរបរទេសជាច្រើនសាកល្បងជាមួយប្រជាពលរដ្ឋក្នុងស្រុកដែរ ដើរកម្សាន្ដ និងដើរហាត់ប្រាណ យកខ្យល់អាកាសដ៏បរិសុទ្ធតាមដងវិថីបណ្ដោយផ្លូវមាត់ទន្លេ។ នេះគឺជាកន្លែងដែលប្រសើរបំផុតសម្រាប់ពួកគាត់ ក្នុងការបន្ធូរអារម្មណ៍ និងធ្វើការបណ្ដែតអារម្មណ៍របស់ខ្លួនទៅតាមបរិយាកាសជុំវិញមាត់ទន្លេក្នុងក្រុងភ្នំពេញ ។
